It is the cache of ${baseHref}. It is a snapshot of the page. The current page could have changed in the meantime.
Tip: To quickly find your search term on this page, press Ctrl+F or ⌘-F (Mac) and use the find bar.

Erciyes Medical Journal
[ Ana Sayfa | Bilimsel Kurul | Dergi Hakkında | Son Sayı | Arşiv | Formlar | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | Duyurular | E-Posta ]
2012, Cilt 34, Sayı 1, Sayfa(lar) 007-009
[ İçindekiler ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ PubMed'deki Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
TAEKWONDO ANTRENMANLARININ ÇOCUKLARDA OKSİDATİF STRES ÜZERİNE ETKİSİ
DOI:10.5152/etd.2012.02
Recep Kürkçü1, Alpay Çakmak2, Dost Zeyrek2
1Harran Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu, Rekreasyon Bölümü, Şanlıurfa, Türkiye
2Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Şanlıurfa, Türkiye
Anahtar Kelimeler: Antioksidanlar, Çocuk, Egzersiz, Oksidanlar
Özet
Amaç: Bu çalışmada taekwondo sporu ile uğraşan erkek çocuklarda oksidan, antioksidan durum ile oksidatif stres indeksini aynı yaş ve cinsiyetteki sağlıklı sedanter kontrol grubu ile karşılaştırmak ve düzenli egzersiz yapmanın oksidan-antioksidan sistem üzerine etkisini değerlendirmek amaçlandı.

Gereç ve Yöntem: Deney grubu, amatör olarak en az 2 yıldır haftada 3 gün, günde 2 saat düzenli olarak antrenman yapan 16 erkek taekwondo sporcusundan oluşurken kontrol grubu benzer yaş ve aynı cinsiyette sporla uğraşmayan sedanter 12 sağlıklı katılımcıdan oluştu. Sporcu olan ve olmayan katılımcıların, total antioksidan kapasite (TAC), lipidhidroperoksit (LOOH) ve total Oksidatif Stress (TOS) değerleri ölçüldü. Total Oksidatif Stress/Total Anatioksidan Kapasite (TAC) şeklinde bölünerek Oksidatif Stres İndeksi (OSİ) hesaplandı.

Bulgular: LOOH, TOS, OSİ ve TAC değerlerinin teakwondo sporcularında istatistiksel olarak anlamlı (p<0,05) derecede yüksek olduğu bulunmuştur.

Sonuç: Çalışma bulguları sporcularda uzun süredir düzenli egzersiz yapmanın, bir yandan oksidatif radikaller oluşturduğunu, bir yandan da antioksidan enzimleri indükleyip antioksidan savunmayı güçlendirdiğini düşündürmektedir.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Giriş
    Kronik egzersiz, sahip olduğu ikili etkiyle oksidan oluşumunu ve oksidatif stresi ortaya çıkarırken, bir yandan da antioksidan maddelerin sentezini artırmaktadır 1. Fiziksel egzersizin hücre içi sinyal iletimi, apoptozis, antimikrobiyal savunma, kas hasarı ve yorgunluğu, yaşlanma, ateroskleroz, miyokard infarktüsü ve iskemi/reperfüzyon hasarı gibi hem fizyolojik hem de patolojik süreçlerdeki rolü bilinen oksidan/antioksidan dengenin değişmesine yol açtığı bildirilmektedir 2. Fiziksel egzersiz metabolik aktivite ve oksijen tüketiminde artışla karakterlidir. Oksijen tüketimindeki bu artışa reaktif oksijen türlerinin oluşumunda önemli bir artış eşlik eder. Egzersiz sırasında meydana gelen birçok fizyolojik ve biyokimyasal değişikliklerden reaktif oksijen türlerindeki bu büyük artışın sorumlu olabileceği düşünülmektedir 3 , 4. Organizma, serbest radikal hasarını en aza indirgemek üzere hücre içi, hücre membranları ve ekstrasellüler sıvıları içine alan karmaşık bir antioksidan savunma sistemine sahiptir 5 - 7. Oksidan koşullarda redoks dengesinin sürdürülmesi stratejisi içerisinde, antioksidanların vücudun bütün bölümlerine transportunu sağlayan kan, merkezi bir role sahiptir. Total antioksidan statü (TAS), biyolojik sıvılarda mevcut antioksidanların membranları ve diğer hücresel bileşenleri oksidatif hasara karşı koruma kapasitesinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir 8.

    Bu çalışmanın amacı, teakwondo sporcularına uygulanan antrenmanın, plazmadaki total oksidan ve antioksidan kapasiteye etkilerini araştırmaktır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Materyal ve Metot
    Gönüllüler
    Çalışmamıza, en az 2 yıldır taekwondo sporuyla ilgilenen haftada 3 gün, günde 2 saat düzenli antrenman yapan 16 erkek çocuk (13- 16 yaş), kontrol grubu olarak da düzenli olarak belli bir spor dalıyla uğraşmayan aynı yaş grubunda (13-16 yaş) 12 erkek toplam 28 çocuk katıldı. Çalışma öncesi tüm gönüllülere tıbbi muayene yapıldı. Tıbbi ve sportif özgeçmişleri sorgulandı. Çalışma detayları ile anlatıldı ve Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulu ve ailelerinden gerekli izin belgeleri alındı. Sporcular ve kontrol grubundan numune alımından 3 saat önce bir şey yememeleri, içmemeleri ve antioksidan ilaç kullanmamaları istendi. Sigara içen, kronik hastalığı ve egzersize bağlı astım hastalığı olan sporculardan dört çocuk çalışma grubundan çıkarıldı.

    Ölçüm Metotları
    Çalışmaya alınan sporcu ve sedanterlerin boyu 0,1 cm hassaslıkta bir kantar ve bu kantardaki metal çubuk vasıtasıyla ölçülürken, ağırlık 0,01 kg hassaslıkta dijital kantarla ölçüldü. Oksidan-antioksidanların ölçümleri EDTA’lı tüplere sabah aç karnına dinlenim durumunda alınan venöz kan örneklerinde yapıldı. Total Antioksidan Kapasite (TAC) Erel tarafından geliştirilen, güçlü serbest radikallere karşı vücudun total antioksidan kapasitesini ölçen bir metotla belirlendi9. LOOH tayini, xlenol oranj ve Fe++’in kullanıldığı bir yöntemle yapıldı10. Total Oksidan Seviye (TOS) Erel tarafından geliştirilen kolorimetrik bir yöntemle belirlendi9. Oksidatif Stres İndeksi (OSİ), Total Oksidatif Stress (TOS) / Total Anatioksidan Kapasite (TAC) formülünden hesaplandı9. Tüm kan analizleri Harran Üniversitesi Araştırma Hastanesi Biyokimya laboratuarında çalışıldı.

    İstatiksel Analiz
    Deney ve kontrol grubu arasındaki karşılaştırmalar SPSS 11,0’de bağımsız gruplarda, olgu sayıları otuzdan az olduğu ve veriler normal dağılım göstermediği için Mann-Whitney U testi kullanılarak yapılmıştır. p<0,05 istatistiksel olarak önemli farklılık şeklinde kabul edilmiştir.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Bulgular
    Çalışmaya katılan taekwondocu ve kontrol grubunun yaş, boy uzunluğu, vücut ağırlığı ve vücut kitle indeksi değerleri için gruplar arası farkların istatistiksel olarak anlamlı olmadığı (p>0,05), TAC, TOS, LOOH, OSI testi için gruplar arası farkın (p<0,05) düzeyinde anlamlı olduğu tespit edildi (Tablo 1).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 1: Teakwondo sporcuları (n=16) ve kontrol grubunun (n=12) demoğrafik ve klinik ölçüm değerleri
  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Tartışma
    Düzenli olarak yapılan dayanıklılık ve direnç egzersizlerinin oksidatif stresi azalttığı ve antioksidan madde düzeyini arttırdığı bildirilmiştir 11. Başka bir çalışmada ise tek yüklenmelik maksimal aerobik egzersizin oksidatif strese neden olmasına karşın, düzenli fiziksel egzersizlere katılımın egzersize bağlı oksidatif strese adaptasyonu sağladığı ve zararlı etkilerin azaldığı rapor edilmiştir 12. Elit kayakçılarda iki günlük şiddetli egzersiz sonrasında plazma total antioksidan kapasitenin arttığı ve oksidatif stres seviyesinde artış olmadığı tespit edilmiştir 13. Bir başka çalışmada ise uzun ve kısa mesafe yüzme egzersizlerinin antioksidan enzim aktivitelerini arttırdığı bulunmuştur 14. En az 6 yıl amatör olarak sporla uğraşan farklı disiplinlerden sporcularda, egzersiz öncesi ve sonrası kan örnekleri alınarak yapılan çalışmada, tek başına aerobik egzersizin ılımlı oksidatif strese neden olduğu, anaerobik egzersiz birlikte yapıldığında ise daha yüksek derecede oksidatif stres oluşturduğu bildirilmiştir 15. Kadın güreşçilerde yapılan bir çalışmada ağır egzersizin oksidatif stresi arttırdığı ve antioksidan kapasiteyi düşürdüğü gösterilmiştir 16. Antioksidan kapasite artışının dayanıklılık antrenmanı sonrasında elde edilebileceği ve yorucu egzersizin yorucu olmayandan daha fazla oksidatif stres oluşturduğu bildirilmiştir 17 , 18.

    Egzersiz, oksidatif stresi artırmakta, kronik olarak egzersiz yapmak sürekli oksidatif stres oluşturup antioksidan sistemi geliştirmektedir. Bizim çalışmamızda taekwondo sporcularında TAC, kontrol grubuna göre anlamlı şekilde artmıştır. TAC değerlerinin sporcularda yüksek olması bazı çalışmalarla uyumlu11,13,14, bazıları ile uyumlu değildi15,18. Çalışmaya katılan sporcu grubunun yıllardır düzenli antrenman yapması ve müsabakalaa katılıyor olmasının TAC’ın artmasında etkin olduğu kanısındayız.

    Taekwondocularda LOOHs değerlerinin TOS ile beraber anlamlı şekilde arttığı tespit edildi. Lipid peroksidasyonu reaktif oksijen türevlerinin meydan getirdiği moleküler hasar düzeyinin en iyi belirteçlerinden biridir19. Gougoura ve arkadaşları20 çocuk yüzücülerde oksidatif stresin artığını ve antioksidan kapasitenin kontrol grubu ile benzer olduğunu, TOS ve lipid peroksidasyonun yüzücülerde daha yüksek olduğunu; Santos-Silva ve arkadaşları21 adölesan yüzücülerin lipid peroksidasyonunun antrenmansız bireylere göre daha yüksek olduğunu belirlemişlerdir. Ookawara ve arkadaşları22 ise 3 aylık yüzme ve koşu antrenmanları sonucunda genç erkeklerin TOS ve lipid peroksidasyon değerlerinde farklılık tespit etmemiştir.

    Yine çalışma grubundaki sporcuların TOS, LOOHs değerlerinin yüksek olması da bazı araştırmalarla uyumlu20,21, bazıları ile uyumlu değildi22. Fakat taekwondo sporcularının sürekli antreman yapıyor olmalarının oksidatif stresin anlamlı olarak yüksek olması ile ilişkili olduğunu düşündürdü. Yine bununla bağlantılı olarak oksidan-antioksidan kapasitedeki artışa bağlı olarak taekwondocularda OSİ artmıştı. Bu konuda literatürde farklı sonuçlar bildirilmektedir. Literatürdeki sonuçların bazıları sonuçlarımızla uyumlu11,13 bazıları ise uyumlu değildir16. Bu çalışmalara bakıldığında deneklerin farklı sosyoekonomik düzeyden, farklı yaş ve spor dallarından olduğu görülmektedir. Bu durum sonuçların karşılaştırılıp değerlendirilmesini güçleştirmektedir. Yapılan bazı çalışmaların, bu çalışmadaki sonuçlarımızla benzeşmesi ya da ayrışması bu nedenle olabilir.

    Sonuç olarak, Taekwondo sporcularındaki total antioksidan, oksidan, oksidatif stres ve lipid hiroperoksidasyonundaki artış, uzun süredir düzenli egzersiz yapmaya bağlı olarak oksidan madde oluşumu ile oksidatif stresi ortaya çıkarırken, bir yandan da antioksidan enzimlerin sentezini artırmış olabilir Egzersiz yapmak antioksidan sistemi güçlendirmekte fakat kontrol grubuna göre daha yüksek oksidatif stres oluşturmaktadır. Taekwondo sporcularının, oluşan bu yüksek oksidatif stresi azaltıp, zararlı etkilerinden korumak için antioksidanlardan zengin diyet ile beslenmeleri faydalı olabilir.

    Çıkar Çatışması
    Yazarlar herhangi bir çıkar çatışması bildirmemişlerdir.

    Yazarlık katkıları: Fikir ve deneylerin tasarlanması: RK, AÇ. Deneylerin uygulanması: RK, AÇ, DZ. Verilerin analizi: RK, AÇ, DZ. Yazının hazırlanması: RK, AÇ. Tüm yazarlar yazının son halini okumuş ve onaylamıştır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Kaynaklar

    1) Ji LL. Exercise and oxidative stress: role of the cellular antioxidant systems. Exerc Sport Sci Rev 1995; 23: 135-66.

    2) Atalay M, Laaksonen DE. Diabetes, oxidative stress and physical exercise. Journal of Sports Science and Medicine 2002; 1: 1-14.

    3) Alessio HM. Exercise-induced oxidative stress. Med Sci Sports Exerc 1993; 25: 218-24. [CrossRef]

    4) McArdle A, Jackson MJ. Exercise, oxidative stress and ageing. J Anat 2000; 197: 539-41. [CrossRef]

    5) Sen CK. Oxidants and antioxidants in exercise. J Appl Physiol 1995; 79: 675-86.

    6) Jenkins RR. Free radical chemistry. Relationship to exercise. Sports Med 1988; 5: 156-70. [CrossRef]

    7) Powers SK, Lennon SL. Analysis of cellular responses to free radicals: focus on exercise and skeletal muscle. Proc Nutr Soc 1999; 58: 1025-33. [CrossRef]

    8) MacKinnon KL, Molnar Z, Lowe D, Watson ID, Shearer E. Measures of total free radical activity in critically ill patients. Clin Biochem 1999; 32: 263-8. [CrossRef]

    9) Erel O. A novel automated method to measure total antioxidant response against potent free radical reactions. J Clinical Biochemistry, 2004; 37: 112-9. [CrossRef]

    10) Arab K, Steghens JP. Plasma lipid hydroperoxides measurement by an automated xylenol orange method. Anal Biochem 2004; 325: 158-63. [CrossRef]

    11) Jamurtas AZ, Fatouros IG, Deliconstatinos G, et al. Chronic endurance and resistance exercise effects on oxidative stres and antioxidant status of inactive older adults. Med Sci Sports Exerc 2003; 35: Supplement 1: pS96. [CrossRef]

    12) Leaf DA, Kleinman MT, Hamilton M, Deitrick RW. The exercise- induced oxidative stress paradox: the effects of physical exercise training. Am J Med Sci 1999; 317: 295-300. [CrossRef]

    13) Subudhi AW, Davis SL, Kipp RW, Askew EW. Antioxidant status and Oxidative stress in elite alpine ski racers. Int J Sport Nutr Exerc Metab 2001; 11: 32-41.

    14) Inal M, Akyüz F, Turgut A, Getsfrid WM. Effect of aerobic and anaerobic metabolism on free radical generation swimmers. Med Sci Sports Exerc 2001; 33: 564-7. [CrossRef]

    15) Ilhan N, Kamanli A, Ozmerdivenli R, Ilhan N. Variable effects of exercise intensity on reduced glutathione, thiobarbituric acid reactive substance levels, and glucose concentration. Arch Med Res 2004; 35: 294-300. [CrossRef]

    16) Kahraman A, Çakar H, Vurmaz A, Gürsoy F, Koçak S, Serteser M. Effect of heavy exercıse on oxidative stress. The Medical Journal of Kocatepe 2003; 2: 33-8.

    17) Demirel HA, Powers SK, Zergeroglu MA, Shanely RA, Hamilton K, Coombes J, et al. Short-term exercise improves myocardial tolerance to in vivo ischemia-reperfusion in the rat. J Appl Physiol 2001; 91: 2205-12.

    18) Finaud J, Lac G, Filaire E. Oxidative stress: relationship with exercise and training. Sports Med 2006; 36: 327-58. [CrossRef]

    19) Navarro-Arevalo A, Sanchez-del-Pino MJ. Age and exercise-related changes in lipid peroxidation and superoxide dismutase activity in liver and soleus muscle tissues of rats. Mech Ageing Dev 1998; 104: 91-102. [CrossRef]

    20) Gougoura S, Nikolaidis MG, Kostaropoulos IA, Jamurtas AZ, Koukoulis G, Kouretas D. Increased oxidative stress indices in the blood of child swimmers. Eur J Appl Physiol 2007; 100: 235-9. [CrossRef]

    21) Santos-Silva A, Rebelo MI, Castro EM, Belo L, Guerra A, Rego C, et al. Leukocyte activation, erythrocyte damage, lipid profile and oxidative stress imposed by high competition physical exercise in adolescents. Clin Chim Acta 2001; 306: 119-26. [CrossRef]

    22) Ookawara T, Haga S, Ha S, Oh-Ishi S, Toshinai K, Kizaki T, et al. Effects of endurance training on three superoxide dismutase isoenzymes in human plasma. Free Radic Res 2003; 37: 713-9. [CrossRef]

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • [ Başa Dön ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
    Gizlilik Politikası | İade, İptal, Garanti ve Teslimat Koşulları | İletişim Ziyaretçi sayısı: 2130647 | 20 kişi online

    RSS Beslemeleri