[ Ana Sayfa | Bilimsel Kurul | Dergi Hakkında | Son Sayı | Arşiv | Formlar | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | Duyurular | E-Posta ] | ||
|
2012, Cilt 34, Sayı 1, Sayfa(lar) 007-009 | |||
[ İçindekiler ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ PubMed'deki Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ] | |||
TAEKWONDO ANTRENMANLARININ ÇOCUKLARDA OKSİDATİF STRES ÜZERİNE ETKİSİ | |||
DOI:10.5152/etd.2012.02 | |||
Recep Kürkçü1, Alpay Çakmak2, Dost Zeyrek2 | |||
1Harran Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu, Rekreasyon Bölümü, Şanlıurfa, Türkiye 2Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Şanlıurfa, Türkiye | |||
Anahtar Kelimeler: Antioksidanlar, Çocuk, Egzersiz, Oksidanlar | |||
Özet | |||
Amaç: Bu çalışmada taekwondo sporu ile uğraşan erkek çocuklarda oksidan, antioksidan durum ile oksidatif stres indeksini aynı yaş ve cinsiyetteki sağlıklı sedanter kontrol grubu ile karşılaştırmak ve düzenli egzersiz yapmanın oksidan-antioksidan sistem üzerine etkisini değerlendirmek amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Deney grubu, amatör olarak en az 2 yıldır haftada 3 gün, günde 2 saat düzenli olarak antrenman yapan 16 erkek taekwondo sporcusundan oluşurken kontrol grubu benzer yaş ve aynı cinsiyette sporla uğraşmayan sedanter 12 sağlıklı katılımcıdan oluştu. Sporcu olan ve olmayan katılımcıların, total antioksidan kapasite (TAC), lipidhidroperoksit (LOOH) ve total Oksidatif Stress (TOS) değerleri ölçüldü. Total Oksidatif Stress/Total Anatioksidan Kapasite (TAC) şeklinde bölünerek Oksidatif Stres İndeksi (OSİ) hesaplandı. Bulgular: LOOH, TOS, OSİ ve TAC değerlerinin teakwondo sporcularında istatistiksel olarak anlamlı (p<0,05) derecede yüksek olduğu bulunmuştur. Sonuç: Çalışma bulguları sporcularda uzun süredir düzenli egzersiz yapmanın, bir yandan oksidatif radikaller oluşturduğunu, bir yandan da antioksidan enzimleri indükleyip antioksidan savunmayı güçlendirdiğini düşündürmektedir. | |||
Giriş | |||
Kronik egzersiz, sahip olduğu ikili etkiyle oksidan oluşumunu ve oksidatif stresi ortaya çıkarırken, bir yandan da antioksidan maddelerin sentezini artırmaktadır 1. Fiziksel egzersizin hücre içi sinyal iletimi, apoptozis, antimikrobiyal savunma, kas hasarı ve yorgunluğu, yaşlanma, ateroskleroz, miyokard infarktüsü ve iskemi/reperfüzyon hasarı gibi hem fizyolojik hem de patolojik süreçlerdeki rolü bilinen oksidan/antioksidan dengenin değişmesine yol açtığı bildirilmektedir 2. Fiziksel egzersiz metabolik aktivite ve oksijen tüketiminde artışla karakterlidir. Oksijen tüketimindeki bu artışa reaktif oksijen türlerinin oluşumunda önemli bir artış eşlik eder. Egzersiz sırasında meydana gelen birçok fizyolojik ve biyokimyasal değişikliklerden reaktif oksijen türlerindeki bu büyük artışın sorumlu olabileceği düşünülmektedir 3 , 4. Organizma, serbest radikal hasarını en aza indirgemek üzere hücre içi, hücre membranları ve ekstrasellüler sıvıları içine alan karmaşık bir antioksidan savunma sistemine sahiptir 5 - 7. Oksidan koşullarda redoks dengesinin sürdürülmesi stratejisi içerisinde, antioksidanların vücudun bütün bölümlerine transportunu sağlayan kan, merkezi bir role sahiptir. Total antioksidan statü (TAS), biyolojik sıvılarda mevcut antioksidanların membranları ve diğer hücresel bileşenleri oksidatif hasara karşı koruma kapasitesinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir 8. Bu çalışmanın amacı, teakwondo sporcularına uygulanan antrenmanın, plazmadaki total oksidan ve antioksidan kapasiteye etkilerini araştırmaktır. | |||
Materyal ve Metot | |||
Gönüllüler Çalışmamıza, en az 2 yıldır taekwondo sporuyla ilgilenen haftada 3 gün, günde 2 saat düzenli antrenman yapan 16 erkek çocuk (13- 16 yaş), kontrol grubu olarak da düzenli olarak belli bir spor dalıyla uğraşmayan aynı yaş grubunda (13-16 yaş) 12 erkek toplam 28 çocuk katıldı. Çalışma öncesi tüm gönüllülere tıbbi muayene yapıldı. Tıbbi ve sportif özgeçmişleri sorgulandı. Çalışma detayları ile anlatıldı ve Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulu ve ailelerinden gerekli izin belgeleri alındı. Sporcular ve kontrol grubundan numune alımından 3 saat önce bir şey yememeleri, içmemeleri ve antioksidan ilaç kullanmamaları istendi. Sigara içen, kronik hastalığı ve egzersize bağlı astım hastalığı olan sporculardan dört çocuk çalışma grubundan çıkarıldı. Ölçüm Metotları İstatiksel Analiz | |||
Bulgular | |||
Çalışmaya katılan taekwondocu ve kontrol grubunun yaş, boy uzunluğu, vücut ağırlığı ve vücut kitle indeksi değerleri için gruplar arası farkların istatistiksel olarak anlamlı olmadığı (p>0,05), TAC, TOS, LOOH, OSI testi için gruplar arası farkın (p<0,05) düzeyinde anlamlı olduğu tespit edildi (Tablo 1).
| |||
Tartışma | |||
Düzenli olarak yapılan dayanıklılık ve direnç egzersizlerinin oksidatif stresi azalttığı ve antioksidan madde düzeyini arttırdığı bildirilmiştir 11. Başka bir çalışmada ise tek yüklenmelik maksimal aerobik egzersizin oksidatif strese neden olmasına karşın, düzenli fiziksel egzersizlere katılımın egzersize bağlı oksidatif strese adaptasyonu sağladığı ve zararlı etkilerin azaldığı rapor edilmiştir 12. Elit kayakçılarda iki günlük şiddetli egzersiz sonrasında plazma total antioksidan kapasitenin arttığı ve oksidatif stres seviyesinde artış olmadığı tespit edilmiştir 13. Bir başka çalışmada ise uzun ve kısa mesafe yüzme egzersizlerinin antioksidan enzim aktivitelerini arttırdığı bulunmuştur 14. En az 6 yıl amatör olarak sporla uğraşan farklı disiplinlerden sporcularda, egzersiz öncesi ve sonrası kan örnekleri alınarak yapılan çalışmada, tek başına aerobik egzersizin ılımlı oksidatif strese neden olduğu, anaerobik egzersiz birlikte yapıldığında ise daha yüksek derecede oksidatif stres oluşturduğu bildirilmiştir 15. Kadın güreşçilerde yapılan bir çalışmada ağır egzersizin oksidatif stresi arttırdığı ve antioksidan kapasiteyi düşürdüğü gösterilmiştir 16. Antioksidan kapasite artışının dayanıklılık antrenmanı sonrasında elde edilebileceği ve yorucu egzersizin yorucu olmayandan daha fazla oksidatif stres oluşturduğu bildirilmiştir 17 , 18. Egzersiz, oksidatif stresi artırmakta, kronik olarak egzersiz yapmak sürekli oksidatif stres oluşturup antioksidan sistemi geliştirmektedir. Bizim çalışmamızda taekwondo sporcularında TAC, kontrol grubuna göre anlamlı şekilde artmıştır. TAC değerlerinin sporcularda yüksek olması bazı çalışmalarla uyumlu11,13,14, bazıları ile uyumlu değildi15,18. Çalışmaya katılan sporcu grubunun yıllardır düzenli antrenman yapması ve müsabakalaa katılıyor olmasının TAC’ın artmasında etkin olduğu kanısındayız. Taekwondocularda LOOHs değerlerinin TOS ile beraber anlamlı şekilde arttığı tespit edildi. Lipid peroksidasyonu reaktif oksijen türevlerinin meydan getirdiği moleküler hasar düzeyinin en iyi belirteçlerinden biridir19. Gougoura ve arkadaşları20 çocuk yüzücülerde oksidatif stresin artığını ve antioksidan kapasitenin kontrol grubu ile benzer olduğunu, TOS ve lipid peroksidasyonun yüzücülerde daha yüksek olduğunu; Santos-Silva ve arkadaşları21 adölesan yüzücülerin lipid peroksidasyonunun antrenmansız bireylere göre daha yüksek olduğunu belirlemişlerdir. Ookawara ve arkadaşları22 ise 3 aylık yüzme ve koşu antrenmanları sonucunda genç erkeklerin TOS ve lipid peroksidasyon değerlerinde farklılık tespit etmemiştir. Yine çalışma grubundaki sporcuların TOS, LOOHs değerlerinin yüksek olması da bazı araştırmalarla uyumlu20,21, bazıları ile uyumlu değildi22. Fakat taekwondo sporcularının sürekli antreman yapıyor olmalarının oksidatif stresin anlamlı olarak yüksek olması ile ilişkili olduğunu düşündürdü. Yine bununla bağlantılı olarak oksidan-antioksidan kapasitedeki artışa bağlı olarak taekwondocularda OSİ artmıştı. Bu konuda literatürde farklı sonuçlar bildirilmektedir. Literatürdeki sonuçların bazıları sonuçlarımızla uyumlu11,13 bazıları ise uyumlu değildir16. Bu çalışmalara bakıldığında deneklerin farklı sosyoekonomik düzeyden, farklı yaş ve spor dallarından olduğu görülmektedir. Bu durum sonuçların karşılaştırılıp değerlendirilmesini güçleştirmektedir. Yapılan bazı çalışmaların, bu çalışmadaki sonuçlarımızla benzeşmesi ya da ayrışması bu nedenle olabilir. Sonuç olarak, Taekwondo sporcularındaki total antioksidan, oksidan, oksidatif stres ve lipid hiroperoksidasyonundaki artış, uzun süredir düzenli egzersiz yapmaya bağlı olarak oksidan madde oluşumu ile oksidatif stresi ortaya çıkarırken, bir yandan da antioksidan enzimlerin sentezini artırmış olabilir Egzersiz yapmak antioksidan sistemi güçlendirmekte fakat kontrol grubuna göre daha yüksek oksidatif stres oluşturmaktadır. Taekwondo sporcularının, oluşan bu yüksek oksidatif stresi azaltıp, zararlı etkilerinden korumak için antioksidanlardan zengin diyet ile beslenmeleri faydalı olabilir. Çıkar Çatışması Yazarlık katkıları: Fikir ve deneylerin tasarlanması: RK, AÇ. Deneylerin uygulanması: RK, AÇ, DZ. Verilerin analizi: RK, AÇ, DZ. Yazının hazırlanması: RK, AÇ. Tüm yazarlar yazının son halini okumuş ve onaylamıştır. | |||
Kaynaklar | |||
[ Başa Dön ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ] |
|