Amaç: Bu tanımlayıcı çalışmada, Ankara'da bazı taksi duraklarında kayıtlı taksi şöförlerinin, Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesi Hakkında Kanun hükümleri kapsamında ticari taksilere getirilen sigara içme yasağı konusundaki tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntemler: Altındağ ve Çankaya İlçelerindeki taksi durakları ziyaret edilerek 277 kayıtlı taksi şoförü ile yüz yüze görüşme yapılmıştır. Ayrıca kabul eden şöförlerin nefesinde karbon monoksit ölçümü yapılmıştır. Çalışma kapsamında ayrıca Altındağ ve Çankaya ilçelerindeki bazı ana yol kavşaklarında seyir halindeki taksiler gözlenmiş, şöför ve (varsa) yolcunun sigara içip içmediği belirlenmiştir.

Bulgular: Çalışma kapsamındaki 277 şöförden 177'si (%63.9) halen sigara kullanmaktadır. Sigara içen 177 şöförün çoğunluğu (108 kişi, %61.0) taksi içinde de sigara içtiğini belirtmiştir. Çalışmaya katılan şöförlerin yarısından fazlası (%55.2) takside sigara içilmesinin yasak olmasını desteklemekte, buna karşılık taksi şöförlerinin üçte birlik (%33.2) bir bölümü ise bu yasaklamaya kesinlikle karşı olduğunu belirtmektedir. Şöförler arasında başka kapalı ortamlardan adliye ve otobüs terminallerinde sigara içilmesinin yasaklanması konusuna büyük ölçüde katılım varken (%80.2 ve %73.6), kahvehanelerde ve özellikle içkili lokantalarda sigara kullanımının yasaklanması konusunda katılım daha düşük bulunmuştur (%41.5 ve %32.9). Yasaklamalar konusuna destek sigara içmeyenler arasında daha yüksektir.

Sonuç: Bulgular yasanın taksilerde sigara kullanımını yasaklayan maddesine uyumun yeterli olmadığını göstermektedir. Günlük yaşamda çok sayıda trafik polisi trafik düzenini sağlamak amacı ile görev yapmaktadır. Trafik denetimi ile görevli polislerin tütün kontrolü konusunda da yetkili ve görevli oldukları konusunda bilgilendirilmesi ve taksilerde sigara içilmesi durumunda gerekli uygulamayı yapmasının sağlanması taksilerin sigara dumanından arındırılması bakımından çok yararlı olacaktır. (Turk Toraks Derg 2012; 13: 141-5)

Türkiye sigara kullanımının en yüksek olduğu ülkelerden birisidir. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması (KYTA) sonuçlarına göre 15 ve üzeri yaştaki yetişkinlerin üçte biri (%31.2) sigara içmektedir ve bu değerle Türkiye sigara kullanım sıklığının en yüksek olduğu ülkeler arasında Rusya'dan sonra ikinci sırada gelmektedir ^{1 , 2}. Sigara kullanımı erkeklerde kadınlara göre üç kat daha sıktır (%47.9'a karşılık %15.2). Önceki çalışmalarda toplumda en fazla sigara kullananların şöförler, emniyet görevlileri ve basın mensupları olduğu, şehirlerarası otobüs şöförlerinin dörtte üçünün (%74.3), polisler ve basın mensuplarının da üçte ikisinin sigara içtiği saptanmıştır ³.

Tütün kullanımının olumsuz etkilerinin önlenmesi amacı ile çeşitli ülkelerde çabalar gösterilmekte, bu alanda yasal düzenlemeler yapılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de 2003 yılında kabul ettiği Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi (TKÇS) ile uluslararası bir yasal düzenleme yapmıştır ⁴. Türkiye'de 1996 yılında kabul edilmiş olan Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesi Hakkında Kanun ile ülkede tütün kontrolü konusunda önemli bir adım atılmıştır ⁵. Bu yasa ile sağlık, eğitim ve kültür tesisleri ile çoğu kamu alanlarında sigara kullanımı yasaklanmış, tren, otobüs uçak gibi toplu taşıma araçları sigara dumanından arındırılmış, bütün televizyon kanallarına ayda 90 dakika süre ile tütün kullanımının zararları konusunda eğitici yayın yapma görevi verilmiş, tütün ürünlerinin reklam ve tanıtımı yasaklanmıştır. On yılı aşkın uygulama sırasında kapalı mekanlarda sigara içilmesinin yasaklanması kamuoyu tarafından benimsenmiş, geçen süre içinde uluslar arası alandaki gelişmeler de dikkate alınmak suretiyle yasanın kapsamının genişletilmesi gereği gündeme gelmiştir. Kanunun kapsamı 2008 yılında genişletilmiş ve 2009 yılının Temmuz ayından itibaren Türkiye'de ikram sektörü de dahil olmak üzere bütün kapalı alanlarda sigara kullanımı yasaklanmıştır. Bu yasa değişikliği ile 2008 yılı Mayıs ayından itibaren ticari taksilerde de sigara içilmesi yasaklanmıştır.

Yasal düzenlemenin yapılmış olması tütün kontrolü çalışmaları bakımından çok önemli olmakla birlikte yasanın toplum tarafından benimsenmesi ve yasa hükümlerine uyulması gerekmektedir. Çeşitli değerlendirmelerde toplumun tamamına yakın bölümünün yasayı genel olarak desteklediği görülmektedir. Esasen önceki çalışmalarda da toplu taşıma araçlarında sigara kullanımının yasaklanması görüşü toplumda değişik kesimler tarafından büyük ölçüde benimsenen bir görüş olmuştur. Bir çalışmada şehirler arası otobüs şöförlerinin %92'si tren ve otobüslerde sigara kullanımının yasaklanmasını uygun bulduklarını belirtmişlerdir ³. Öte yandan Ankara'da 2008 yılı Ekim ayında 135 taksi şöförünün katıldığı bir çalışmada şöförlerin %59.3'ünün sigara içtiği ve sigara içen şöförlerin çoğunlukla taksinin içinde sigara içtiği saptanmıştır ⁶.

Kapsamı genişletilmiş olan tütün kontrolü yasasının ikram sektörünü kapsayan hükümleri dışındaki diğer maddeleri 2008 yılının Mayıs ayında yürürlüğe girmiş, bu şekilde ticari taksilerde sigara kullanımı yasaklanmıştır. Gözlemlere göre önceleri uyumun oldukça yüksek düzeyde olduğu bu uygulamada zaman içinde zayıflama olduğu görüşünden hareketle, Ankara'da bazı taksi duraklarında kayıtlı taksi şöförlerinin yasa hükümleri konusundaki görüş ve uygulamalarının değerlendirilmesi amacı ile bu çalışma yapılmıştır.

Çalışma kapsamında toplam olarak 277 taksi şöförü ile görüşülmüştür. Çalışmaya katılım gönüllülük esasına göre olmuştur. Ankara'daki taksi duraklarından örnek seçimi yapılmamıştır. Altındağ ve Çankaya ilçelerindeki bazı taksi durakları ziyaret edilmiş, ziyaret sırasında durakta bulunan şöförlerden çalışmaya katılmayı isteyen şöförlerle görüşme yapılmıştır. Çalışmaya katılan şöförlerin bazı sosyodemografik özellikleri ile sigara kullanım durumları öğrenilmiştir. Şöförlere tütün kontrolü yasası ile ilgili bazı sorular yöneltilmiş ve taksilerde sigara içilmesinin yasaklanması uygulaması ile ilgili bazı konulardaki tutumları da öğrenilmiştir. Tutum sorusu taksi, otobüs terminali, adliye, lokanta gibi mekanlarda uygulanan sigara içme yasağına ne düzeyde katıldıklarını beşli Likert ölçeği üzerinden belirmeleri istenerek sorulmuştur. Ayrıca kabul eden şöförlerin nefesinde karbon monoksit ölçümü yapılmıştır.

Çalışma kapsamında ayrıca Altındağ ve Çankaya ilçelerindeki bazı ana yol kavşaklarında 09.00 ile 16.00 saatleri arasında seyir halindeki taksiler gözlenmiş, şöför ve (varsa) yolcunun sigara içip içmediği belirlenmiştir. Her kavşakta 15 dakika süre ile gözlem yapılmış, daha sonra başka bir kavşakta gözlem yapılmıştır.

Çalışma kapsamında şöförlerden bilgi yüz yüze görüşme ile elde edilmiş, takside sigara içilmesi durumu ise gözlemle belirlenmiştir. Nefeste karbon monoksit ölçümü “Smokelyzer® Breath Carbon Monoxide (CO) Monitor” cihazı ile yapılmıştır. Ölçüm sırasında kişilere derin nefes almaları ve nefeslerini tutmaları söylenmiş, 15 saniye sonra da cihaz içine hızlıca üfleme yapmaları istenmiştir. Hijyenik koşulların sağlanması bakımından her şöför için ayrı bir ağızlık adaptörü kullanılmıştır.

Elde edilen bilgiler bilgisayar ortamına aktarılmış ve SPSS 15.0 programı ile değerlendirilmiştir. Kategorik değişkenlerin karşılaştırmasında Ki-Kare testi uygulanmıştır. Günlük içilen sigara miktarı ile nefeste ölçülen karbonmonoksit düzeyi arasındaki ilişki basit lineer regresyon analiziyle değerlendirilmiş, açıklanan varyans oranı R-Kare değeri olarak belirtilmiştir.

Çalışma kapsamında çeşitli taksi duraklarında toplam 277 şöför ile görüşülmüş, 155 şöförde nefeste karbon monoksit düzeyi ölçülmüş ve çeşitli kavşaklarda toplam olarak 900 takside gözlem yapılmıştır.

Çalışmaya katılan şöförlerin en genci 18, en yaşlısı 71 yaşında olup yaş ortalaması 42.2 (±11.1) yıldır. Şöförlerin yarısı (%49.0) 5 yıl ve daha kısa süreden, üçte biri de (%33.9) 20 yıl ve daha uzun süreden beri şöförlük yaptığını ifade etmiştir. Çalışma kapsamındaki şöförlerin yaş grupları ve şöförlük sürelerine göre dağılımı Tablo 1'de görülmektedir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Taksi şöförlerinin yaş grupları ve şöförlük sürelerine göre yüzde dağılımı, Ankara, 2010

Şöförlerin yaklaşık yarısı (%47.7) lise ve üzeri düzeyde eğitimlidir. Çalışma kapsamındaki 277 şöförden 177'si (%63.9) halen sigara kullanmaktadır. Lise ve üniversite mezunu olan şöförlerde sigara kullanımının daha az olduğu görülmektedir (Tablo 2). Bununla birlikte lise altı eğitim düzeyindeki şöförlerle lise ve üzeri eğitimli şöförler arasında sigara kullanım sıklığı bakımından anlamlı farklılık bulunmamıştır (Khi kare=0.114, p=0.736).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 2: Taksi şöförlerinin eğitim düzeylerine göre sigara kullanım durumları, Ankara, 2010

Sigara içen 177 şöförün çoğunluğu (108 kişi, %61.0) taksi içinde de sigara içtiğini belirtmiştir. Takside sigara kullanımının günde 15 ve daha fazla sayıda sigara içen şöförlerde belirgin şekilde fazla olduğu görülmektedir (Tablo 3).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 3: Taksi şöförlerinin günde içtikleri sigara sayısına göre taksi içinde sigara içme durumu, Ankara, 2010

Sigara kullanan şöförlerin 146'sı (%82.0) günde 15'ten daha çok sayıda sigara içmekte, 106 kişi (%60.0) ise sabah uyanınca ilk 30 dakika içinde sigara içtiğini belirtmektedir. Şöförlerin yarısından çoğunda (%56.5) her iki özellik birden söz konusudur (Şekil 1). Bu durumda EMASH (European Medical Asociation on Smoking or Health) kriterlerine göre çalışma kapsamındaki şöförlerin yarısından fazlası ileri düzeyde nikotin bağımlısı durumundadır.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1: Taksi şöförlerinin European Medical Asociation on Smoking or Health (EMASH) kriterlerine göre sigara kullanımı ile ilgili bazı özellikleri, Ankara, 2010

Sigara içen şöförler arasında bağımlılık düzeyinin oldukça yüksek olmasına karşılık sigara içen şöförlerin yarısından fazlası (%54.8) sigarayı bırakmayı düşündüğünü %52.2'si ise daha önce sigarayı bırakmayı denediğini ifade etmiştir.

Çalışmaya katılan şöförlerin yarısından fazlası (%55.2) takside sigara içilmesinin yasak olmasını desteklemekte, buna karşılık taksi şöförlerinin üçte birlik (%33.2) bir bölümü ise bu yasaklamaya kesinlikle karşı olduğunu belirtmektedir. Şöförler arasında başka kapalı ortamlardan adliye ve otobüs terminallerinde sigara içilmesinin yasaklanması konusuna büyük ölçüde katılım varken (%80.2 ve %73.6), kahvehanelerde ve özellikle içkili lokantalarda sigara kullanımının yasaklanması konusunda katılım daha düşük bulunmuştur (sırasıyla %41.5 ve %32.9). Yasaklamalar konusuna destek sigara içmeyenler arasında daha yüksektir (Tablo 4).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 4: Taksi şöförlerinin bazı kapalı mekanlarda sigara kullanımının yasaklanması konusundaki destekleri, Ankara, 2010

Taksi şöförlerinden 158 (%57.0) kişi araçlarına binen yolcuların sigara içme isteği ile karşılaşmadığını söylemiştir. Yolcuların sigara içme isteği ile karşılaştığını belirten 119 şöförün yarısından çoğu (%58.0) ise yolcuların bu isteğine itiraz etmediğini belirtmiştir. Yolcuların sigara içmesine izin verme sigara içen şöförlerde daha fazladır (%62.0 ve %50.0). Takside yolcu varken sigara içen 30 şöförün 17 tanesi (%56.7) ise yolculardan bu konuda uyarı aldığını ifade etmiştir.

Şöförlerin büyük bir bölümü (%88.1) takside sigara içilmesi durumunda uygulanacak cezanın miktarını doğru olarak bilmektedir. Bu konudaki doğru bilgi lise ve üniversite mezunu şöförlerde (%87.9) ilkokul mezunu şöförlere (%78.0) göre daha fazladır.

Çalışma sırasında 155 şöförün nefesinde karbon monoksit düzeyi ölçümü yapılmıştır. Sigara içmeyen şöförlerin nefesindeki karbon monoksit düzeyi ortalaması %4.3 (±5.4) bulunurken sigara içenlerin nefesindeki karbon monoksit düzeyi ortalaması %23.6 (±11.3) olarak saptanmıştır (Tablo 5). Sigara kullanmayanlarda %7'den yüksek değer hiç bulunmazken sigara kullananların hemen tamamında (%96.5) karbon monoksit düzeyi %8 ve üzerindedir. Günde içilen sigara sayısı arttıkça nefeste karbon monoksit düzeyi de paralel olarak artmaktadır (R2=0.498; p değeri=0.000) (Şekil 2).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 5: Sigara içen, bırakmış olan ve sigara içmeyen taksi şöförlerinin nefesinde karbon monoksit düzeylerine göre yüzde dağılımı, Ankara, 2010

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 2: Ölçüm yapılan 155 taksi şoföründe, nefeste ölçülen karbon monoksit düzeyi ile günde içilen sigara sayısı arasındaki doğrusal ilişki (%95 güven aralıkları, alt ve üst çizgi olarak gösterilmiştir; R2 değeri: 0.498; p değeri: 0.000)

Taksi içinde sigara kullanım durumunu incelemek için yapılan değerlendirmede, gözlenen 900 taksiden 59'unda taksi içinde sigara içilmekte olduğu saptanmıştır. Sigara içildiği gözlenen 59 taksiden 50 tanesinde yolcu yok iken şöför sigara içmiştir. İki takside sadece müşteri sigara içerken gözlenmiş, 7 takside de hem şöför hem de müşteri sigara içmiştir.

Türkiye sigara kullanımının en yaygın olduğu ülkeler arasındadır. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması (KYTA) sonuçlarına göre yetişkinlerde her üç kişiden birisi (%31.2) sigara içmektedir ¹. Önceki çalışmalarda şöförler arasında sigara kullanımının toplum geneline göre daha fazla olduğu saptanmıştır ^{3 , 6}. Bu çalışmada da Ankara'da çalışma kapsamındaki taksi şöförlerinde sigara kullanımı toplum genelinden iki kat daha yüksek (%63.2) bulunmuştur. Toplumda sigara kullanımının zararları oldukça iyi bilinmektedir. KYTA sonuçlarına göre yetişkinler arasında sigara kullanımının akciğer kanseri, kalp ve solunumm sistemi hastalıkları ve felç gibi ciddi sağlık sorunları ile ilişkisi %95 dolayında bilinmektedir ¹. Sigara kullanımının zararlarının çok iyi bilinmesine rağmen sigara kullanımının halen çok yüksek olması dikkat çekicidir ve bilginin davranışa yansımamış olduğunu göstermektedir.

Türkiye'de tütün kontrolü çalışmaları uzun zamandan beri sürdürülmektedir. Bu konudaki ilk yasal düzenleme 1996 yılında yapılmış, 2008 yılında yasada yapılan değişiklikle ikram sektörü işletmelerinin yanı sıra ticari taksiler de sigara kullanımının yasaklandığı yerler kapsamına alınmıştır. Ancak bu yasa değişikliğinin uygulamaya girmesinden önce yapılmış olan Küresel Yetişkin Tütün Araştırması sonuçlarına göre yetişkinlerin %16.5'i toplu taşıma araçlarında sigara dumanına maruz kaldığını ifade etmiştir ¹.

Bu çalışma verisinin toplandığı tarihten bir yıl öncesinden itibaren yasa ile taksilerde sigara içilmesi yasaklanmıştır. Öte yandan, çalışma kapsamındaki şöförlerin yarısından fazlası takside sigara içilmesinin yasaklanmasını desteklediğini ifade etmiştir. Sigara içmeyen şöförler arasında destek daha yüksektir. Bununla birlikte çalışma kapsamındaki taksi şöförlerinin üçte ikisi sigara içmektedir ve sigara içen şöförlerin %61.0'ı taksinin içinde sigara içtiğini belirtmiştir. Bu durumda bu çalışma sonucuna göre taksi şöförlerinin %39.0'ı taksi içinde sigara içtiğini söylemiş olmaktadır. Bazı taksilerde yolcuların da sigara içtiği dikkate alındığında taksilerin yarısına yakın bölümünde sigara içilmekte olduğu düşünülebilir. Bu bulgu da, yasanın taksilerde sigara kullanımını yasaklayan maddesine uyumun yeterli olmadığı anlamına gelmektedir.

Tütün kontrolü yasası sigara içilmesinin yasak olduğu yerlerde bu maddenin ihlali durumunda kişilere ceza verilmesi konusunda kolluk kuvvetlerine yetki ve görev vermiştir ⁵. Günlük yaşamda çok sayıda trafik polisi trafik düzenini sağlamak amacı ile görev yapmaktadır. Bu çalışma sırasında polisler trafik kurallarının ihlali durumunda gerekli uyarı ve uygulamaları yapmaktadır. Benzeri uygulamanın sigara yasağının ihlali durumunda da yapılması çok yararlı olacaktır. Trafik denetimi ile görevli polislerin tütün kontrolü konusunda da yetkili ve görevli oldukları konusunda bilgilendirilmesi ve taksilerde sigara içilmesi durumunda gerekli uygulamayı yapmasının sağlanması taksilerin sigara dumanından arındırılması bakımından çok yararlı olacaktır. Esasen taksi şöförlerinin yarısından çoğunun takside sigara kullanımının yasaklanmasını destekliyor olması uygulamada başarıyı artırıcı önemli bir noktadır. Taksiciler Odası ile işbirliği halinde taksi şöförlerinin eğitiminin yapılması da bu bakımdan önemlidir. Bu eğitimlerde şöförlere, takside sigara kullanımının yasaklanmasının kendi sağlıkları açısından sağlayacağı yararların yanı sıra konunun ekonomik yönünün açıklanması da yarar sağlayacaktır. Öte yandan takside yolcu varken sigara içen şöförlerin yarısından fazlasının yolcular tarafından uyarılmış olması, yolcuların bu yöndeki duyarlılığını göstermesi açısından önemlidir.

Taksilerde yalnız şöförler değil yolcular da sigara içebilmektedir. Böyle bir durumda şöförlerin sigara içmek isteyen yolcuya engel olması gerekmektedir. Ancak Türkiye 16 milyon yetişkin kişinin sigara içtiği bir ülkedir ve taksilerde sigara içilmesi 2008 yılı Mayıs ayından itibaren yasaklanmıştır. Önceki yıllarda herhangi kısıtlama olmaksızın yolcular taksilerde sigara içebilmektedir. Bu yüzden takside sigara içme yasağına uyum bakımından güçlük yaşanabilmektedir. Öte yandan sadece Ankara'da onbin dolayında taksinin çalışmakta olduğu dikkate alındığında uygulamanın yaygınlaştırılması da güç olmaktadır. Ayrıca polisler arasında da sigara kullanımının yaygın olması, polislerin bu konudaki yaklaşımlarını etkileyebilir.

Sigara kullanımının yasak olduğu diğer bazı mekanlardaki yasaklamalar konusunda şöförlerin görüşü genel olarak destekleyici yönde olmakla birlikte, alkollü içki servisi yapılan restoranlarda sigara içilmesinin yasaklanması konusundaki desteğin daha düşük olduğu görülmüştür.

Şöförlerin nefesinde karbon monoksit ölçümü yapılmış, sigara içen şöförlerde karbon monoksit düzeyleri daha yüksek bulunmuştur. Beklendiği gibi karbon monoksit düzeyleri, içilen sigara sayısı ile bağlantılı olarak artmaktadır.

Bu çalışmadan elde edilen bulgular, araştırmanın yöntemi açısından ne Ankara ilindeki ne de Çankaya ve Altındağ ilçelerindeki taksi şoförlerine genellenemez. Ancak, Ankara'nın iki önemli merkezi olan Ulus ve Kızılay meydanlarını barındıran söz konusu iki ilçedeki taksi duraklarına kayıtlı azımsanmayacak sayıda taksi şoförü ile görüşülmesi, tanımlayıcı tipte bir epidemiyolojik çalışma olmasına rağmen, bu çalışmanın bulgularının dikkate değer olduğunu düşündürmektedir.

Geçerliliği ve güvenilirliği belirlenmiş bir tutum ölçeğinin kullanılmaması bu araştırma için bir diğer kısıtlılık olarak dile getirilebilir. Bu çalışmada, belirtilen mekanlarda sigara yasağını nasıl karşıladıkları “bu yasağa kesinlikle katılıyorum”dan, “kesinlikle katılmıyorum”a beşli Likert ölçeği ile değerlendirilmiştir. Çok somut bir olay karşısında aldıkları tutum sorulmasına rağmen, yukarıda sözü edilen kısıtlılığın sonuçları yorumlarken dikkate alınması uygun olacaktır.

Sonuç olarak, Ankara'da Altındağ ve Çankaya ilçelerinde bazı taksi duraklarında çalışmakta olan toplam 277 taksi şöförünün, taksilerde sigara kullanımının yasaklanması ile ilgili tutum ve davranışlarının değerlendirildiği bu çalışmada, şöförlerin üçte ikisinin sigara kullanmakta olduğu ve sigara kullanan şöförlerin de üçte ikisine yakın bölümünün takside sigara içtiği saptanmıştır. Bu durumda şöförlerin ifadesine göre, taksilerin yüzde 39'unda sigara içilmektedir. Şöförlerin yarısından çoğunun, takside sigara içmek isteyen yolcunun bu isteğine izin verdiği, buna karşılık takside yolcu varken sigara içen şöförlerin de önemli bölümünün yolcu tarafından uyarıldığı saptanmıştır.

Taksilerin sigara dumanından arındırılmasının sağlık ve ekonomik yönden yararlı sonuçları hakında şöförlerin eğitilmesi, polislerin de 4207 sayılı yasa hükümlerinin uygulanması bakımından etkili denetim yapmasının sağlanması gerekmektedir.

Çıkar Çatışması
Yazarlar herhangi bir çıkar çatışması bildirmemişlerdir.

1) Global Adult Tobacco Survey, Ministry of Health, Turkey, Publ. No. 803, Ankara, 2008.

2) Yürekli A, Önder Z, Elibol M, ve ark., Türkiye'de Tütün Ekonomisi ve Tütün Ürünlerinin Vergilendirilmesi, Uluslararası Tüberküloz ve Akciğer Hastalıkları ile Mücadele Derneği, Paris, 2010.

3) Bilir N, Doğan B, Yıldız AN, Assessing Tobacco Control Strategies in Turkey, Final Project Report, International Development Research Center, Ottawa, Canada, 2003.

4) Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi, DSÖ, 2003.

5) Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesi Hakkında Kanun (No 4207), 26 Kasım 1996 (değişiklik: 5727 sayılı Kanun, 3 Ocak 2008).

6) Yildiz AN, Karadag O, Gonen MO, et al. Knowledge and Attitude of Taxi Drivers on The New Legislation for Smokefree Taxis:An Occupational Health Perspective. Pak J Med Sci 2010;26:111-6.